Tân Khánh Bà Trà

Tân Khánh Bà Trà là một môn võ vốn xuất xứ từ Bình Định, nhưng đã được nhiều thế hệ võ sư trau chuốt ở làng Tân Khánh và làng Bình Chuẩn, tỉnh Bình Dương. Điểm đáng chú ý của môn phái này là tiếng tăm “đả hổ” lưu truyền trong dân gian.
Khoảng vào năm 1820, sau khi Gia Long đánh bại nhà Tây Sơn, nhiều người dân ở vùng đất võ Bình Định đã di cư vào miền Nam và lập nên làng Tân Khánh. Họ mang theo mình những kỹ thuật quyền cước của Tây Sơn đến miền đất mới và tiếp tục phát triển thêm. Dưới triều vua Tự Đức, ở nơi đây đã nổ ra một cuộc khởi nghĩa nông dân, gắn liền với tên tuổi của một người phụ nữ - Võ Thị Trà. Bà vốn giỏi võ Tây Sơn, trong suốt 10 năm trời đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa này. Từ đó, vùng đất nổ ra cuộc khởi nghĩa – làng Tân Khánh, cộng thêm làng Bình Chuẩn, được gọi là “đất bà Trà”, và người dân gọi phái võ của vùng đất ấy là phái võ Bà Trà Tân Khánh hay Tân Khánh Bà Trà. Đây là một trong số rất ít phái võ cổ truyền có tiếng ở miền Nam thời đó.

Đặc trưng kỹ thuật của võ phái Tân Khánh Bà Trà là những đòn tay và đòn chân tung ra theo đường thẳng, có sức án ngự mọi sự tấn công đối phương cùng những đòn cận chiến bằng kỹ thuật đầu gối, cùi chỏ, nắm đấm, cạnh bàn tay, ngón tay, ức bàn tay... Binh khí phái này nổi tiếng nhất là roi và côn, được làm từ nguyên liệu sẵn có ở địa phương như tre, tầm vông, gỗ căm xa, gỗ mật cật… Có ba bài quyền giá trị mà Tân Khánh Bà Trà đã đóng góp cho kho tàng võ học truyền thống của dân tộc, đó là Đồng Nhi Quyền, Tấn Nhứt Côn và Tứ Linh Đao.

Nhân tài của phái võ này cũng rất nhiều. Ngày xưa thì có hai anh em Hai Ất, Ba Giá và bà Năm Vuông được truyền tụng trong dân gian với những chiến công đánh hổ. Bảy Phiên và Năm Quy đào tạo ra những môn sinh không chỉ giỏi võ mà còn có tinh thần yêu nước, trở thành lực lượng tham gia các phong trào khởi nghĩa chống Pháp ở miền Nam. Ngày nay thì có nữ võ sư Hồ Hoa Huệ, một nữ võ sư tài năng vốn từng học qua Tân Khánh Bà Trà.

Nước ta có thể tự hào là đã sản xinh ra nhiều môn võ “đẹp”, không chỉ bao gồm múa đao đi quyền mà còn hàm chứa những giá trị nhân văn sâu sắc. Một trong số đó là phái võ Tân Khánh Bà Trà ở đất Bình Dương.

Suu tam