“Ai về chợ thủ bán hủ, bán ve
Bán bộ đồ chè, bán cối đâm tiêu”…
Chợ Thủ Dầu Một được hình thành khoảng gần 2 thế kỷ, nằm gần sát sông Gài Gòn và các con đường bao quanh chợ; phía Bắc giáp với đường Nguyễn Thái Học, phía Nam giáp đường Bạch Đằng, phía Tây giáp đường Đoàn Trần Nghiệp; phía Đông giáp đường Trần Hưng Đạo. Nhìn từ xa, chợ giống như một con tàu với cột buồm đang lênh đênh trên mặt sông Sài Gòn. Chợ có vị trí khá thuận lợi cho việc trao đổi và buôn bán với các tỉnh miền Tây, các vùng lân cận.
Chợ Thủ luôn giữ vị trí là một trung tâm thương mại tiêu biểu của Bình Dương, đồng thời cũng là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử trọng đại trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Cũng chính vì thế, chợ Bình Dương không chỉ là nơi mua bán mà còn là một biểu trưng văn hóa gắn liền với lịch sử phát triển của Bình Dương và Nam Bộ.
Lúc khởi nguồn Chợ Thủ Dầu Một được gọi là chợ Phú Cường. Địa danh Phú Cường xuất hiện vào khoảng năm 1838 (Đời Vua Minh Mệnh thứ XVIII) cùng với sự thay đổi nhiều tên tổng và thôn của huyện Bình An. Vì vậy, tên gọi chợ Phú Cường cũng có thể được ra đời trong khoảng thời gian này. Chợ Phú Cường, trong lịch sử hình thành muộn hơn so với một số chợ của huyện Bình An như chợ Tân Hoa, chợ Thị Tính, chợ Bình Nhâm Thượng.
Sách Đại Nam Nhất Thống Chí - bộ sách địa lý được biên soạn trong khoảng thời gian từ 1864 -1875, đã nói đến tên chợ Phú Cường: “Chợ Phú Cường ở thôn Phú Cường, huyện Bình An tục danh gọi là chợ Thủ Dầu Miệt (hay Dầu Một) ở bên lỵ sở huyện, xe cọ ghe thuyền tấp nập đông đảo”. Đến năm 1889, trên địa bàn huyện Bình An, tỉnh Thủ Dầu Một được thành lập, chợ Phú Cường trở thành chợ tỉnh Thủ Dầu Một. Từ đó, tên chợ Thủ hoặc Thủ Dầu Một lại được nhắc nhiều đến trong dân gian và cả trong thơ ca sách báo.
Sau khi người Pháp chiếm Nam Kỳ lục tỉnh. Thực dân Pháp đã tiến hành phục hồi và biến đổi hoàn toàn chợ Phú Cường với cổng lát đá và đắp đường cao bên trong. Theo “địa phương chí Bình Dương” viết vào năm 1888, nhà cầm quyền Pháp cho lấp con rạch Phú Cường ăn thông với sông Sài Gòn và đã hoàn thành công việc này vào năm 1890.
Đến năm 1935, thực dân Pháp nhận thấy việc đầu tư vào chợ có lợi lớn, họ đã tiến hành phục hồi và biến đổi hoàn toàn chợ Phú Cường mô phỏng theo kiểu các ngôi chợ xưa ở Pháp có cấu trúc gần giống chợ Nam Vang (Campuchia) và chợ Bến Thành (Sài Gòn). Điểm đặc biệt của mô hình trên là họ vẫn tôn trọng, giữ nguyên vị trí cũ. Năm 1938, chợ Thủ được khánh thành với mô hình mới, kiến trúc phóng khoáng, trang nhã, vào thời đó và có lợi thế hơn nhiều nơi khác.
Chợ được phân thành bảy khu lớn nhỏ và được xây dựng theo kiểu hình chữ nhật gồm ba căn nhà tách biệt nhau. Từ đường Trần Hưng Đạo đi vào, ta bắt gặp căn nhà dài một lầu, một trệt nhà còn gọi là khu Thương Xá xây dựng và bố trí phân theo từng phân khu nhỏ dân gian vẫn thường gọi là sạp chợ để bày bán các mặt hàng hóa. Sau khu Thương Xá là căn nhà ngang (khu ăn uống), xây dựng giữa khu Thương Xá và khu Đồng hồ, được bài trí thành ba gian chính để phục vụ việc ăn uống. Phía sau là căn nhà dài – nhà dãy chợ (hay khu chợ Đồng Hồ) cũng được xây xựng và bài trí theo từng phân khu nhỏ kể cả ngay dưới chân Tháp Đồng Hồ chợ.
Chợ Thủ Dầu Một trước năm 1975
Chợ Thủ có bán ghe vì khi đó ở đất Thủ nghề mộc, đóng ghe thuyền đã rất phát triển. Còn sản phẩm hũ, nồi, bộ đồ chè, cối đâm tiêu... là những đặc trưng cho tài nghệ của người thợ thủ công truyền thống năm xưa trên vùng đất này. Những dãy sạp, tiệm bày bán đủ các loại bánh của người Việt: bánh ướt tôm khô, bánh lọt, bánh cuốn, bánh tiêu thơm nồng. Ra phía bờ sông người dân bày bán các chậu tôm cá, lươn, cua, sò, ốc, ếch sống tươi trong các chậu, thúng sơn, được người miền Tây Nam Bộ, có khi từ tận đất mũi Cà Mau mang lên bày bán, xếp thứ tự ngăn nắp xuôi theo phố chợ.
Giữa thập niên 70, chính quyền tỉnh Bình Dương cũ nới rộng khuân viên chợ , đồng thời xây dựng thêm khu chợ mới có quy mô lớn, hiện đại. với khu chợ mới này người dân Thủ Dầu một trao đổi, mua bán các mặt hàng công nghiệp, tiêu dùng tiện nghi và cơ sở thiết kế khá hoàn chỉnh.
Đến nay Chợ Thủ đã 69 tuổi, khác xa xưa, chợ đang mở rộng, nâng cấp, thiết kế có thêm nhiều gian hàng, thu hút thương nhân từ các tỉnh thành khác trên cả nước, chứng tỏ kinh tế Bình Dương trong bước thắng lợi, tiến vào công nghiệp hóa đạt tới sự phát triển khả quan. Chỉ tiếc rằng nét đẹp buôn bán thứ tự ngăn nắp của kẻ chợ ngày xưa không được bảo tồn, nhiều quầy hàng lấn chiếm đường đi. Thiết nghĩ ban quản lý chợ cần thường xuyên nhắc nhở và có hình phạt thích đáng để chợ Thủ Bình Dương ngày càng sạch đẹp.
Chợ Thủ Dầu Một là khu trung tâm buôn bán sầm uất xưa nay của Bình Dương và vùng Ðông Nam Bộ, theo dòng thời gian chợ gắn liền những biến động thăng trầm, chứng kiến sự phát triển kinh tế xã hội, là biểu hiện sinh động nhịp sống văn minh đô thị của người Bình Dương.
Chợ không chỉ là nơi buôn bán, còn được coi như bộ mặt văn hóa của cả vùng dân cư. Nhìn vào chợ người ta có thể đoán biết về sự phát triển kinh tế - xã hội, trình độ dân trí, và cung cách quản lý xã hội trên mảnh đất mà chợ đó tọa lạc.
Suu tam
No comments:
Post a Comment